İSTAHED Bilim Komisyonu olarak HYP’nin aile hekimliği sistemimizde uygulanmasının imkânsızlığını sayısal olarak göstermek adına hastalık yönetim platformu kapsamındaki tarama ve izlemlerin iş yükü analizi çalışması yaptık.
Çalışmamızda HYP kapsamında hipertansiyon, diyabet, obezite taramaları ve izlemlerinin, kardiyovasküler risk değerlendirmesinin, çok yönlü yaşlı hasta sağlığı değerlendirilmesi işlemlerinin ve süreç yönetimi olarak tanımlanan aile hekimliğine başvuruların günlük getireceği iş yükü süresinin saptanmasını amaçladık. 5 aile hekiminden 5’er adet tarama ve izlem sürelerinin ortalaması alınarak bu süreler hesaplandı. Sonrasında yaş grubu/cinsiyete göre hedef nüfuslar, ilgili hastalıkların güncel çalışmalardaki prevelansları, izlem-tarama yapılacak nüfusların tahmini sayısı ve yapılması gereken yıllık izlem-taramaların tahmini sayısı TUİK verileri kullanılarak hesaplandı. Ülkemizde aktif çalışan aile hekimi sayısı (24.764), 2021 yılı çalışma günü sayısı (249), tüm aile hekimlerinin çalıştığı toplam süre hesaplandı (2.959.793.280 dk) ve izlem-taramaların hesaplanan toplam süresinin aile hekimlerinin çalışma süresine oranına bakıldı.
Sonuçlar şu şekilde elde edildi:
En iyi senaryoda bile sadece obezite, diyabet, hipertansiyon tarama ve izlemleri ile kardiyovasküler risk değerlendirmesi ve yaşlı değerlendirmesi tamamıyla yapılmaya çalışılırsa toplam çalışma süresinin en az %83,5 ini bu işlemlere ayırmak zorunda kalıyoruz (günlük 6,68 saati). %40 başarı oranı sağlayıp maaşımız sabit kalsın, katsayımız 1 olsun istiyorsak günün %33,4 (2,67 saat/gün) ‘ünü; %90 başarı oranı sağlayıp pozitif performans almak istiyorsak ise günün %75,15 (6 saat/gün)’ini bu işlemlere ayırmalıyız.
En iyi senaryo diyoruz çünkü bu süreler hesaplanırken izin, hastalık gibi insani ihtiyaçlarımızda vekâlet alan hekimin çalışma saati değişmiyor ama iş yükü artıyor. Onun dışında bu veriler Türkiye genelinden hesaplandı, İstanbul özelinde aile hekimi sayısı da daha düşük, hekim başına düşen hasta sayısı da oldukça yüksek. Ayrıca biz bu süreleri hesaplarken olabilecek en hızlı şekilde izlem ve taramaları bitirmeye çalıştık yani elimizde olmayan tahlil sonuçlarını ve sevk etmemiz gereken yerlerin işaretlerini kaldırarak ilerledik.
Çalışmamızda da görüldüğü üzere biz aile hekimliği çalışanlarından haftanın 4 günü poliklinik hizmetleri, bebek-çocuk aşı ve izlemleri, covid aşılamaları, okul aşılamaları, gebe-lohusa aşılama ve takipleri gibi bütün işlerimizi bir yana bırakıp sadece bu tarama ve izlemleri yapması bekleniyor. Bizler kronik hasta tarama ve takibinin bizim işimiz olduğunu her zaman söylememize rağmen HYP’nin hala hayatta yapılamaz bir proje olduğu konusunda ısrarcıyız; bu şartlar altında HYP yapılamaz!
GÜÇLÜ İSTAHED, GÜÇLÜ AİLE HEKİMLİĞİ!
