Pnömokok Aşılamasında Güncellemeler

Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, 2016 yılında yayımladığı Risk Grubu Genelgesi ile özellikle birinci basamağa başvuran risk grubundaki hastalara aile sağlığı merkezlerinde ücretsiz olarak 13 valanlı pnömokok aşısı uygulanmasını mümkün kıldı. Risk grubunun ayrıntıları ve aşının hangi hastalara ücretsiz uygulanabileceği genelgede net olarak belirtildi.

ABD’de uygulanan 20 valanlı pnömokok aşıları (1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 8, 9V, 10A, 11A, 12F, 14, 15B, 18C, 19A, 19F, 22F, 23F, 33F) 2023 yılından itibaren Türkiye’ye ulaştı ve 2024 yılından itibaren erişkinler için eczanelerden ücretli olarak temin edilebilir hale geldi. 20 valanlı zatürre aşısı, öncelikli olarak yetişkinler için onay almış olup daha sonra pediatrik hastalar için de onaylandı.

Her ne kadar Türkiye’de 65 yaş ve üzeri bireyler risk grubu olarak değerlendirilerek aşılanıyor olsa da, ACIP Pnömokok Çalışma Grubu Ekim 2024’te yaptığı açıklamayla ABD’de 50 yaş ve üstünü de risk grubu olarak değerlendirdi ve pnömokok aşısı uygulanmasını tavsiye etmeye başladı. Türkiye’den farklı olarak, ABD’de 21 valanlı pnömokok aşısı da Haziran 2024’ten beri rutin aşı programında yer almaktadır.

Türkiye’de uygulanan 20 valanlı aşının özellikleri aşağıda açıklanmıştır.

20 valanlı pnomokok aşısı; (Prevenar 20®)

Streptococcus pneumoniae bakterisinin 20 farklı serotipine karşı koruma sağlayan bir pnömokok aşısıdır. Bu aşı, 6 haftalıktan itibaren bebekler, çocuklar, ergenler ve 18 yaş ve üzeri yetişkinlerde pnömokokal hastalıkların önlenmesi amacıyla kullanılır.

 Endikasyonlar:

• 6 hafta – 18 yaş arası: İnvaziv hastalıklar, pnömoni ve akut otitis media (orta kulak iltihabı) gibi pnömokokal enfeksiyonların önlenmesi ve
• 18 yaş ve üzeri yetişkinler: İnvaziv pnömokokal hastalıklar ve pnömoninin önlenmesi amacıyla kullanılır

Aşılama Takvimi:

Çocuklar:

6 Hafta – 15 Ay Arası Bebekler:

• Toplam 4 Doz:
• Primer Seri (İlk 3 Doz):
• Başlangıç: Genellikle 2. ayda, en erken 6 haftalıkken başlanabilir.
• Uygulama Aralığı: Her doz arasında en az 4 hafta olmalıdır.
• Rapel (Pekiştirme) Dozu:
• Zamanlama: 11 ile 15. aylar arasında uygulanmalıdır.

2. 7 Ay – 18 Yaş Arası Daha Önce Aşılanmamış Çocuklar:

• 7 – 11 Aylık Bebekler:
• Doz Sayısı: 2 doz.
• Uygulama Aralığı: Her doz arasında en az 4 hafta olmalıdır.
• Ek Doz: 3. doz, 1 yaşından sonra (11-15 ay arası) uygulanmalıdır.
• 12 – 23 Aylık Çocuklar:
• Doz Sayısı: 2 doz.
• Uygulama Aralığı: Her doz arasında en az 2 ay olmalıdır.
• 24 Ay – 18 Yaş Arası Çocuklar ve Gençler:
• Doz Sayısı: Tek doz (0,5 mL).

3. Preterm (Erken Doğmuş) Bebekler:

• Toplam 4 Doz:
• Primer Seri (İlk 3 Doz):
• Başlangıç: Genellikle 2. ayda, en erken 6 haftalıkken başlanabilir.
• Uygulama Aralığı: Her doz arasında en az 4 hafta olmalıdır.
• Rapel (Pekiştirme) Dozu:
• Zamanlama: 11 ile 15. aylar arasında uygulanmalıdır.

 Notlar:

• Başka Bir Pnömokokal Konjuge Aşıdan Geçiş Yapan Bebekler: 15 aydan küçük bebekler, mevcut aşı takvimlerinin herhangi bir noktasında (Prevenar 20®) ‘ye geçerek programlarını tamamlayabilirler.
• Uygulama Yeri: Aşı, kas içine (intramüsküler) uygulanmalıdır. Bebeklerde uyluğun ön-yan tarafı (vastus lateralis kası), çocuklarda ve yetişkinlerde üst kolun deltoid kası tercih edilir.

Yetişkinler:

• 18 yaş ve üzeri: Tek doz (0,5 mL).

 Uygulama Yöntemi:

Aşı, kas içine (intramüsküler) enjeksiyon şeklinde uygulanır. Bebeklerde uyluğun anterolateral (ön-yan) bölgesine, daha büyük çocuklar ve yetişkinlerde ise üst kolun deltoid kasına enjekte edilir.

  Özel Durumlar:

• Preterm (erken doğmuş) bebekler: Toplam 4 doz; ilk üç doz 2, 4 ve 6. aylarda, rapel dozu 12-15. aylar arasında uygulanır.
• Diğer pnömokok aşılarıyla başlamış çocuklar: Başka bir pnömokok konjuge aşısı ile aşılamaya başlamış olan bebek ve çocuklar, programın herhangi bir aşamasında Prevenar 20’ye geçerek aşılamayı tamamlayabilirler.

 Kontrendikasyonlar:

• Aşının herhangi bir bileşenine veya difteri toksoidine karşı aşırı duyarlılık durumunda aşı uygulanmaz.

 Uyarılar ve Önlemler:

• Şiddetli hastalık veya yüksek ateş durumlarında aşılama ertelenmelidir.
• Kanama bozuklukları veya bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde dikkatli olunmalıdır.
• Her aşıda olduğu gibi, 20 etkenli aşıda tüm aşılananlarda koruma sağlamayabilir.

Yan Etkiler:

• Enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık veya şişlik.
• Ateş, sinirlilik, uyku hali, iştah azalması gibi sistemik reaksiyonlar görülebilir.

 Diğer Aşılarla Birlikte Uygulama:

Prevenar 20® grip aşısı veya COVID-19 mRNA aşılarıyla birlikte farklı enjeksiyon bölgelerine uygulanabilir.

Saklama Koşulları:

• 2°C – 8°C arasında buzdolabında saklanmalıdır; dondurulmamalıdır.

20 valanlı Pnomokok aşısı uygulamasını özetleyecek olursak;

 

Tablo 1-20 valanlı Pnomokok aşısı (Prevenar 20®) erişkin uygulama şeması

(ABD ACIP önerileri ve Prevenar 20® prospektüsü temel alınmıştır)

	19-64 YAŞ ARASI RİSKLİ BİREYLER	≥65 YAŞ
Daha önce aşılanmamış	Tek doz KPA20	Tek doz KPA20
Daha önce KPA13 uygulanmış	En az 1 yıl sonra KPA20	En az 1 yıl sonra KPA20
Daha önce PPA23 uygulanmış	En az 1 yıl sonra KPA20	En az 1 yıl sonra KPA20
Daha önce KPA13+ PPA23 uygulanmış	Immun sistemi baskılayan durum yoksa; Aşı önerisi yok     Immun sistemi baskılayan durum varsa; En az 5 yıl sonra KPA20	PPA23 65 yaşından önce uygulandıysa : En az 5 yıl sonra KPA 20     PPA23 65 yaşından sonra uygulandıysa; Hekim kararı

 

Tablo 2-20 valanlı Pnomokok aşısı (Prevenar 20®)pediatrik uygulama şeması

*Prevenar 20®prospektüsü  esas alınmıştır.

Yaş Aralığı	Doz Sayısı	Uygulama Zamanı	Notlar
6 Hafta-15 Ay	4	Primer Seri:2,4,6.aylarda; Rapel: 12-15 ayda	Her doz arasında en az 4 hafta olmalı
7-11 Aylık	3	2 doz,her biri arasında en az 4 hafta;3.doz 12.-15.ayda
12-23 Aylık	2	Her biri arasında en az 2 ay olmalı
24 Ay-18 Yaş	1	Tek doz (0,5 mL)

 

Kaynaklar

1-Prevenar 20 0,5 ml IM KUB(https://labeling.pfizer.com/ShowLabeling.aspx?id=20489#:~:text=Pnömokokal%20hastalıklara%20karşı%20koruma%20PREVENAR,diğer%20mikroorganizmalara%20karşı%20koruma%20sağlamaz  16.2.2025 tarihinde erişilmiştir.)

2-Pnömokok Aşısı Önerileri | Pnömokok | CDC(https://www.cdc.gov/pneumococcal/hcp/vaccine-recommendations/index.html 16.2.2025 tarihinde erişilmiştir.

3-CDC, Pnömokok Aşısı Yaşının 65’ten 50 Yaşına Düşürülmesini Öneriyor | CDC Haber Odası(https://www.cdc.gov/media/releases/2024/s1023-pneumococcal-vaccination.html 16.2.2025 tarihinde erişilmiştir.)

4-Capvaxive (pneumococcal vaccine 21-valent) dosing, indications, interactions, adverse effects, and more (https://reference.medscape.com/drug/capvaxive-pneumococcal-vaccine-21-valent-4000435 16.2.2025 tarihinde erişilmiştir.)

5-Genel Nitelikli Yazı ve Görüşler(https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/mevzuat/genel-nitelikli-yazı-ve-görüşler/211-risk-grubu-aşılama-hakkında.html 16.2.2025 tarihinde erişilmiştir.)

Uzm. Dr. Selda Handan Karahan
Aşı Çalışma Grubu üyesi