GRİP AŞISI HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR

Grip aşısı nedir?
Mevsimsel Grip (İnfluenza) aşısı içeriğinde bulunan 3 veya 4 tip influenza virüsüne karşı etkili olan bir aşıdır. Bu aşı, influenza virüsü dışında grip etkeni olan rhinovirüs, RSV, Coronavirus veya parainfluenza virüslerinin yol açtığı griplere karşı koruyucu özellik taşımaz.
Grip aşısı içeriği nasıl tayin ediliyor?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından her yıl, gelecek grip mevsiminde, hastalığa neden olma olasılığı yüksek olan üç veya dört virüse karşı etkili grip suşları tayin edilerek aşı üreticilerine duyurulur. Aşı üreticileri bu öneriler doğrultusunda aşı üretimi yaparlar. 3 valan aşılar iki tip A ve bir tip B influenza suşu içerirken, 4 valan aşılar ek olarak bir tip B suşu daha içermektedirler.
Grip aşısı ne kadar etkilidir?
İnaktif influenza aşısının etkinliğini koruma süresi, aşı kaynaklı indüklenen antikor seviyesinin zamanla düşmesinden, dolaşımdaki hastalık yapıcı antijenlerin (influenza suşları) her yıl değişiklik gösterebilmesinden dolayı 1 yıldan azdır.
Aşının uygulanan bireylerde etkinliği ise uygulanan suşun dolaşımda olan suş ile uyumu, bireyin yaşı ve bağışıklık durumu ile değişkenlik göstermekle birlikte 65 yaşa kadar olan bireylerde %60 koruyuculu olduğundan söz edilebilmektedir. Daha yaşlı bireylerde aşının etkinliği bireysel immünitenin zayıf olmasından dolayı daha düşük olmakla birlikte bu yaş grubunda ciddi yan etkileri, hastaneye yatış ve mortaliteyi önleyeceğinden dolayı önem arz etmektedir.
Grip için risk grupları nelerdir?
*65 yaş üzeri tüm bireyler
*Astım dâhil kronik akciğer ve kalp ve diğer kronik hastalıkları (diyabet, metabolik hastalıklar, *kronik KC, böbrek, nörolojik hastalıkları olan erişkinler
*Tüm sağlık çalışanları
*Tüm gebeler
*Hekim tarafından reçete edildiği takdirde SGK tarafından yılda 1 defa (Eylül-Ekim-Kasım-Aralık-Ocak dönemi içerisinde olması kaydı ile) ödenir.
Risk gruplarında aşılama nasıl olmalıdır?
Hamilelerde özellikle pandemi riski olduğu dönemlerde 2. veya 3. trimasterda tek doz olarak inaktif influenza aşısı önerilmektedir. Aşı aynı zamanda bebeğin doğumdan sonra ilk 6 ay korunuyor olmasını da sağlaması nedeniyle önemlidir.
Sağlık çalışanları özellikle pandemi riski olan dönemlerde hastalığın yayılmasında aracı olabileceklerinden ve sağlık hizmeti almak isteyenlere hastalığın yayılmasına sebep olabileceklerinden dolayı mutlaka aşılanmalıdır.
Grip aşısı ne zaman yapılmalıdır?
İnfluenza kuzey yarım küre için genellikle Aralık ayı ile Nisan ayı arasında epidemi yapmaktadır. Ülkemizde İstanbul Üniversitesi tarafından yapılan influenza epidemiyolojisi çalışmalarında (2003- 2014) influenzanın en erken yılın 42. haftasında görülmeye başlandığı ve yine en erken domuz gribi pandemisi döneminde 46. haftada pik yaptığı tespit edilmiştir. Domuz gribi pandemi yaptığı yıl dışında ise influenzanın en erken yılın 50. haftasında, en geç ise 14. haftasında epidemi yaptığı, 22. haftaya kadar görülebildiği tespit edilmiştir. Bu veriler ışığında bir pandemi beklenmiyor ise Kasım
ayının ortasına kadar aşılanma tamamlanmalıdır. Kasım ayından erken aşı uygulayacakların, aşı etkinliğinin ve antikor sayısının ve dolayısı ile koruyuculuğun zamanla düştüğünü göz önüne alması gerekmektedir. Örneğin Ekim ayında uygulanan aşının Mart ayına kadar yüksek koruyuculuk, Kasım ayında uygulanan bir aşının ise Nisan ayına kadar yüksek koruyuculuk sağlayacağı varsayılabilir. Her yıl dolaşımda olan influenza tipleri, mevsimsel, çevresel ve bireysel faktörler değişiklik gösterdiğinden dolayı net bir aşılama zamanı önerilememekle birlikte sağlık otoriteleri tarafından Ekim ayı ve Kasım ayının ortasına kadar olan dönem en ideal aşılama dönemi olarak kabul edilmektedir.
Grip aşısı kaç doz yapılmalıdır?
9 yaş ve üzeri bireylerde tek doz olarak (0.5mL inaktif influenza aşısı),
6 ay ile 8 yaş arası bireylerde ise ilk kez aşılanacak olan çocukların 28 gün ara ile 2 doz aşılanması, daha önceki yıllarda çift doz ile aşılanmış olanların ise tek doz olarak uygulanması yeterli olacaktır.
Çocuk aşı dozu olarak 6 ay ile 36 ay arası aşılamalarda 0,25 mL inaktif influenza aşısı önerilmekte iken 37 aydan büyük çocuklarda 0.5 mL (erişkin dozu) uygulanmalıdır.
Olası istenmeyen etkiler nelerdir?
Ciddi olmayan hafif istenmeyen etkiler görülebilir: Aşının yapıldığı yerde ağrı, kızarıklık veya şişlik , Ses kısıklığı, Gözlerde ağrı, kızarıklık veya kaşıntı , Öksürük , Ateş , Ağrılar ,Baş ağrısı  Kaşıntı , Bitkinlik
Grip aşısından sonra ortaya çıkabilecek daha ciddi sorunlar ise şunlardır:  İnaktif grip aşısından sonra Guillain-Barre Sendromu (GBS) riskinde küçük bir artış olabilir. Bu risk, aşılanan milyon kişi başına 1 veya 2 ek vaka olarak tahmin edilmektedir. Bu risk, grip aşısı ile önlenebilen ciddi grip komplikasyonların riskinden çok daha düşüktür.
Kimlere aşı yapılmamalıdır?
Aşı ve bileşenlerine karşı bilinen ciddi bir allerji ve yan etki görülenler aşılanmamalıdır.
Ciddi yumurta alerjisi olanlar (yumurta yedikten sonra vücudunda sadece kabarıklık olan bireyler aşılanabilir. Aynı zamanda kabarıklık haricinde anjioödem, solunum sıkıntısı, denge kaybı, kusma şikâyetleri olan ve aşılama sonrası epinefrin veya diğer medikal tedaviye ihtiyaç duyabilecek kişiler tam teşekküllü hastane veya kliniklerde aşılanabilir (CDC)
Geçirilmiş Gullian Barre Sendromu olanlara aşı uygulanmamalıdır.
Hangi grip aşısı daha etkilidir?
Piyasada 3 ve 4 valanlı iki tip aşı bulunmaktadır. 4 valanlı olan aşıda fazladan bir tip B influenza virüsü suşu bulunmaktadır. Her ne kadar dolaşımda olan tip A ve tip B virüsleri dönemsel olarak farklılıklar gösterse de İnfluenza tip A virüsler, tip B’ye göre daha ciddi reaksiyonlara neden olmaktadır. Aynı zamanda tip B virüsler sadece insanlarda görülebilmekte ve pandemiye yol açmamaktadır. CDC tarafından her iki aşı da etkin ve güvenilir olarak kabul edilerek uygulanması tavsiye edilmektedir.
Diğer aşılarla birlikte yapılabilir mi?
İnaktif İnfluenza aşılarının diğer aşılarla birlikte veya sonrasında veya öncesinde uygulanmasında bağışıklık gelişmesi açısından bir sakınca yoktur.

1. DSÖ, 2. CDC, 3. The Pink Book 4. Sağlık Bakanlığı, 5. WebMD 6. SUT
Hazırlayan: Dr. Hamza ÖZDEMİR