Kanser, vücudun herhangi bir bölgesinde hücrelerin anormal şekilde büyümesi ve bölünmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Bu anormal hücre çoğalması her dokuda, her organda görülebilir. Normalde, hücreler vücuttaki belirli bir görevi yerine getirmek için bölünür ve ölürler. Ancak kanserli hücreler normal hücrelerden farklıdır, çünkü kontrolsüz şekilde bölünürler ve ölmezler. Tedavi edilmezlerse vücudun tüm bölümlerine yayılabilir yani Metastaz yapabilir. Kanserin yayılmaya başlaması tedavinin başarıya ulaşma şansını çok düşürür. O yüzden kanserin vücutta yayılmaya başlamadan erkenden teşhis edilebilmesi hayati önem taşır. Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre 2020 yılında kanser nedeni ile yaklaşık 10 milyon ölüm gerçekleşmiştir. Her yıl yaklaşık 400 000 çocuk kanser tanısı almaktadır. Kanser ile ilgili toplum bilincinin oluşması, tarama programları ile erken tanı konulabilmesi bu ölümlerin önüne geçebilmek için önemli bir yol olarak gözükmektedir.
Kanser hastalığı %10 genetik ve %90 çevresel etkilerle ortaya çıkar. Tütün kullanımının terkedilmesi, alkol tüketiminin azaltılması, obezite ile mücadele, düzenli fiziksel egzersiz, Akdeniz tipi beslenmeye geçiş, enfeksiyonlardan korunma gibi tedbirler ile %30 -50 arasında önleneceği bilinmektedir. Özellikle geniş toplum popülasyonlarını hedefleyen kanser taramaları ile kanseri ortaya çıkmadan kontrol altına alarak kanserli bireylerin yaşam kalitesinde iyileşmeler ve kansere bağlı ölümlerde ciddi azalmalar hedeflenmektedir.
Ülkemizde kanser taramaları, Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde yapılmaktadır. Bu taramaların içerisinde
- 40-69yaş arası kadınlara 2 yılda bir meme kanseri taraması, klinik meme muayenesi ve kendi kendine meme muayene danışmanlığının verilmesi,
- 30-65yaş arası kadınlara 5 yılda bir rahim ağzı kanseri taraması
- 50-70yaş arası kadın ve erkeklere 2 yılda bir kalınbağırsak kanseri taramaları
- 50 yaşından itibaren erkeklere yapılan prostat kanseri taraması “PSA testi”
gibi taramalar bulunmaktadır. Bu taramaların hepsi ücretsiz olarak yapılmaktadır. Ayrıca bu taramalar dışındaki durumlarda da, ailelerinde kanser öyküsü olan ve genetik olarak da risk altında olan kişiler, Aile hekimlerinin danışmanlığıyla gerekli görülmesi halinde taramalarını yapmaları için 2. Basamak sağlık kuruluşlarına da yönlendirilmektedirler.
Kansere karşı mücadelede farkındalığın arttırılması önemlidir. Özellikle toplumun kanser hakkındaki bilincinin arttırılması ve kanser hastaları ve yakınlarının sorunlarına dikkat çekilmesini sağlayabilmek adına, Nisan ayının ilk haftası ülkemizde “Kanser Haftası” olarak kabul edilmiştir. Her yıl 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftasında hem dünya hem de ülkemiz açısından önemi giderek artan kanser hastalığına karşı halkta farkındalık yaratmak, taramalara katılımı ve talebi artırmak için birçok etkinlik düzenlenmektedir. Her ne kadar bu tarihlerde kanserle ilgili bilgilendirmeler ve etkinlikler yapılsa da yılın sadece bir haftası değil her haftası toplumun kanser hakkındaki bilincini arttırmak için çabalamalıyız. Hastalarımızı kanser taraması yaptırmaya ikna etmeye çalıştığımız bir dünya yerine hastalarımızın biz onlara söylemeden bu taramaları talep ettiği bir dünya yaratmalıyız.
Dr. Salih Bağdadioğlu
İSTAHED Bilim Komisyonu Üyesi
GÜÇLÜ İSTAHED, GÜÇLÜ AİLE HEKİMLİĞİ!
