Nüfusunun çoğu Müslüman olan Ülkemizde bu yıl Kurban Bayramı 16-17-18-19 Temmuz tarihlerinde kutlanacaktır. Özellikle geçmiş yıllarda sıkça görülen örnekler gibi bu yıl da kurban ibadetinin yerine getirilirken gerekli çevre ve sağlık kurallarına uyulmaması sebebi ile halk sağlığının olumsuz etkilenmemesi için dikkat edilmesi gereken durumların üstünden geçelim.
Ülkemizde nüfusun çoğu metropollerde yaşıyor. Bu durum Kurban Bayramı için çok yoğun miktarda kurbanlık hayvanın yetiştirildikleri yerden satış yapılacak yere, oradan da kesim yapılacak yere taşınması, bayrama kadar temiz ve sağlıklı bir şekilde muhafaza edilmesi, bu süre zarfında beslenmeleri vs. gibi sağlık ve lojistik sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorunları aşabilmek ve düzenleyebilmek için 15 Mayıs 2024 tarihinde resmî gazetede “2024 YILI KURBAN HİZMETLERİNİN UYGULANMASINA DAİR TEBLİĞ” yayınlanmıştır.
Bkz: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/yonetmelik/9.5.40784.pdf
Kurban Bayramı’nda kurbanlar Tarım ve Orman Bakanlığından Şartlı Onay/Onay Belgesi almış kesimhaneler ile Kurban Hizmetleri Komisyonlarının belirlediği kesim yerlerinde kesilmelidir ayrıca Kurbanlık hayvanın kesinlikle Veteriner Hekim kontrolünden geçmiş sağlıklı hayvan olduğuna dikkat edilmesi gerekmektedir.
Kurban kesen, hayvanı yüzerek et taksimi yapan kasap ve yardımcıları ile kurban sahiplerinin etle temas eden uzuvlarında yara olmaması, bu durumda olanların kesim, yüzme ve et taksimi işini yapmaları zorunlu ise hijyenik eldiven kullanmaları önemlidir.
Hayvanlardan insana bulaşabilen ve halk sağlığını tehdit eden çok sayıda zoonotik hastalık vardır. Özellikle Tüberküloz, Brusella, Şarbon, Salmonella, Toksoplazma, Kuduz, Hidatik kist, Askariz, Tenya vb. gibi hastalıklar hem hayvan yetiştiricileri hem satışını yapan kişileri hem de kurban etini yiyen kişileri ve ailelerini etkiler. Tüm bu mikropları barındırmasa bile kurban kesimine olan yoğun ilgi sırasında kurban etinin özellikle bu sıcak aylarda dışarıda uzun süre beklemesi etin üzerinde zararlı bakterilerin üremesine sebep olacaktır. Bu açıdan kesim ve paylaşım işlemlerinin yapılacağı yerlerin sıcak ve nemli olmaması ve serin yerler olması önem arz etmektedir. Kurban kesimi yapılıp et paylaşımı yapıldıktan sonra etin kıyma haline getirilerek saklanması yanlış bir uygulamadır. Bu etin yüzeyinin artmasına ve bakteri miktarının artmasına sebep olmaktadır. Onun yerine et paça halinde buzlukta saklanmalı ve gerekirse tüketilmeden önce kıyma haline getirilmelidir.
Kurban kesim ve paylaşımı sırasında hayvanın kullanılmayan atıklarının asla normal çöplere atılmaması gerekmektedir. Kan- akciğer- mide ve barsak atıkları ve deri parçaları gibi parçaların akarsulardan uzak bir yerde çukur kazılarak içine atılması ve üzerine sönmemiş kireç dökülmesi gerekmektedir. Eğer hayvanın sakatatları saklanacaksa asla et ile aynı ortamda saklanmamalıdır.
Kesilen kurbanın etleri büyük parçalar halinde saklanmalı ve mümkünse 1-2 gün buzdolabında dinlendirilmelidir. Etler asla çiğ ya da az pişmiş şekilde tüketilmemelidir. Hayvan artıklarının evcil ya da sokak hayvanlarına verilmemesi gerekmektedir. Aksi halde kist hidatik denilen hastalığın bulaşmasına neden olabilmektedir.
Taze et buzdolabında en fazla 1 gün saklanmalıdır. Uzun süre saklanacaksa, yenecek miktar kadar ayrılıp diğer kısmı küçük parçalar halinde derin dondurucuda saklanmalıdır. Dondurduktan sonra kullanılacak etler oda sıcaklığında değil buzdolabının alt kısmında bekletilerek çözdürülmelidir. Çözdürülen etler ise hemen kullanılmalı, asla tekrar dondurulmamalıdır. Çünkü uygun ortamlarda saklanılmayan ve çözdürüldükten sonra tekrar dondurulan etlerde bakteri sayısı artmaktadır. Bu şekilde tüketilen etler ise besin zehirlenmesine yol açabilmektedir. Çiğ etlerin doğranmasında kullanılan tahta veya bıçak gibi malzemeler bulaşmayı önlemek açısından başka besinlerde kullanılmamalıdır.
Kurban eti ev tipi buzdolaplarının buzluklarında 2-3 hafta, derin dondurucularda ise 6 ay süresince saklanabilir. Daha uzun süreler saklanması isteniyorsa etler kavurma yapılabilir. Bu durumda derin dondurucuda 1 yıla kadar saklanabilir. Özellikle etler bir kere çözdürüldüğünde bekletilmemeli ve hemen tüketilmelidir. Soğutucularda saklanan etlerin bu yüzden birer yemeklik şeklinde saklanması ve ihtiyaç kadarının çözdürülmesi önerilmektedir.
Kurban Bayramı’nda özellikle yapılan yemekler daha ağır yemekler olduğundan beslenirken daha dengeli olunması gerekmektedir. Özellikle hipertansiyon-diyabet-hiperlipidemi veya kronik kalp hastalığı olan kişilerin porsiyonlarına dikkat etmeleri, etin yanında sebze ve salata tüketmeleri ve aşırıya kaçmamaları gerekmektedir.
Yine ramazan ve kurban bayramlarında acillere başvurularda artışlar olmakta, özellikle diyabet hastalarının şeker seviyelerini kontrol edemediği görülmüştür. Bayram ziyaretlerinde ikram edilen şeker ve tatlıların sebep olduğu bu durumdan kaçınmak için özellikle diyabet hastalığına sahip olan kişilerin ağır tatlı ikramlarını reddetmeleri gerekmektedir.
Dikkat edilmesi gereken önemli bir husus da ailelerin bazen kurban ibadetini kesilirken çocuklarını da sürece dahil etmeleri tehlikesidir. Her ne kadar diyanet Çocukların 7 yaşından başlayarak kurbanın anlamını kavrayabileceğini düşünse de çocukların 10 yaş öncesinde ölüme ilişkin kavrayışları yetersiz olduğu için yine de rahatsız olabilirler. Kurbanın inanç boyutu ancak 12 yaştan sonra daha iyi anlaşılabilir. Bu nedenle çocukların 12 yaşına dek kurban kesimini izlememeleri psikolojik sağlıkları açısından daha sağlıklıdır.
Son olarak özellikle 9 günlük bayramlarda insanların memleketlerine yaptıkları ziyaretlerin yoğunlaşması sebebiyle trafikte yoğunlaşma ve on binlerce kaza binlerce yaralı ve yüzlerce ölüm olmaktadır. Bunun önüne geçebilmek için, Trafik kurallarına harfiyen uyulması, Aşırı hızdan kaçınılması, Emniyet kemeri takmanın ihmal edilmemesi, Araç kullanırken cep telefonu kullanımından kaçınılması ve uzun yolculuklarda sık sık mola verilmesi gerekmektedir.
Tüm vatandaşlarımıza sevdikleriyle geçirecekleri sağlık ve huzur dolu bir bayram geçirmeleri dileğiyle…
Dr. Salih Bağdadioğlu
GÜÇLÜ İSTAHED, GÜÇLÜ AİLE HEKİMLİĞİ!
