Dünya MS Günü, Multipl Sklerozdan (MS) etkilenen herkes için uluslararası bir farkındalık sağlamayı amaçlayan bir gündür. Dünya MS günü; hikayeleri paylaşmak, farkındalığı artırmak amacıyla küresel MS topluluğunu bir araya getirir. Dünya MS Günü resmi olarak 30 Mayıs’ta kutlanır fakat etkinlikler Mayıs ayı boyunca ve Haziran ayının başlarında gerçekleşir. Dünya MS Günü 2024-2026’nın teması ‘tanı’dır. Kampanyanın adı Benim MS Tanım ve sloganı: ‘MS’i birlikte yönetmek’ olarak belirlenmiştir.
‘My MS Diagnosis’ kampanyası, MS hastalığı ile yaşayan herkes için erken ve doğru tanı savunuculuğu yapmaktadır. MS tanısı koymanın önündeki küresel engelleri vurgulayarak gerçek hikayeleri ve verileri paylaşarak farkındalığı arttırmak amaçlanmaktadır. Sağlık profesyonelleri için daha iyi MS eğitimi, yeni araştırmalar ve MS tanısında klinik gelişmeler talep edilmesi bu önemli günün amaçları arasındadır.
Multipl skleroz (MS), Merkezi Sinir Sisteminin (beyin ve omurilik) en yaygın hastalıklarından biridir. Günümüzde, dünya çapında yaklaşık 2,9 milyon kişinin MS hastası olduğu tahmin edilmektedir.
MS, iltihaplı bir demiyelinizan hastalığıdır. Sinirleri izole eden yağlı bir madde olan miyelin hasarı nedeniyle oluşmaktadır. MS’te miyelin kaybı, sinirlerin beyne ve beyne elektriksel uyarıları iletme şeklini etkiler. Belirtiler arasında bulanık görme, zayıf uzuvlar, kuvvetsizlik, karıncalanma hissi, sarılık, dengesizlik, kabızlık, cinsel fonksiyonlarda azalma, hafıza sorunları ve yorgunluk yer alabilir.
MS’li çoğu kişiye 20 ila 40 yaşları arasında teşhis konur. MS, kadınlarda erkeklere göre iki -üç kat daha yaygındır. MS’i iyileştirebilecek bir ilaç yoktur, ancak hastalığın seyrini değiştirebilecek tedaviler mevcuttur.
MS International Federation (MSIF) ve üyeleri 2009 yılında ilk Dünya MS Günü’nü başlatmıştır. Birlikte, bir dizi kampanya temasına odaklanarak dünyanın dört bir yanından yüz binlerce insana ulaşılması sağlanmıştır. Her kampanya, üye temsilcilerinden oluşan uluslararası bir çalışma grubuyla iş birliği içinde geliştirilmektedir. Mevcut temsilciler Amerika Birleşik Devletleri, Yunanistan, Arjantin, Avustralya, Hindistan, Kenya, Tunus, İspanya ve Birleşik Krallıktır.
Multipl Skleroz (MS) Türleri
MS (Multipl Skleroz) hastalığının farklı formları vardır esasen dört ana türü vardır:
- Klinik izole Sendrom (CIS) – MS’e yol açabilen veya açmayabilen nörolojik semptomların ilk bölümünü içerir.
- Nükseden-düzelen MS (RRMS) – Semptomların tekrarladığı ve ardından remisyon dönemlerinin yaşandığı bir hastalıktır.
- Sekonder progresif MS (SPMS) – Bu durumda, zaman ilerledikçe semptomların ilerleyici şekilde kötüleştiği görülür.
- Primer ilerleyici MS (PPMS) – Bu MS tipinde başlangıçtan itibaren giderek kötüleşen semptomlar ve engellilik görülür.
MS (Multipl Skleroz) formunun tahmin edilmesi zordur ve her birey farklı bir semptom kombinasyonu deneyimler. Klinik İzole Sendromun erken tedavisi, yüksek risk altındaki kişilerde MS (Multipl Skleroz) gelişimini geciktirebilir. MS (Multipl Skleroz) tiplerinin karakterizasyonu, tedavilerin etkinliğini belirlemede oldukça önemlidir.
Multipl Skleroz (MS) otoimmün bir hastalık olduğundan önlenmesi mümkün değildir, ancak hastalığın anlaşılması, hastalığın gelişimine katkıda bulunabilecek birkaç tetikleyici noktayı ortaya çıkarabilir.
Multipl Sklerozun (MS) kesin nedeni tam olarak anlaşılmamıştır, ancak genetik ve çevresel faktörler arasındaki karmaşık bir etkileşim olduğuna inanılmaktadır. Multipl Sklerozun (MS) gelişimine katkıda bulunabilecek bazı faktörler şunlardır:
- Hastanın genetik yapısı
- Bağışıklık sistemi işlev bozukluğu
- Viral enfeksiyonlara maruz kalma (Ebstein-Barr virüsü,Varisella virüsü)
- Kronik Sigara İçme
- Düşük D vitamini seviyeleri
Her ne kadar tüm faktörler kontrol edilemese de, bunlardan birkaçı insan müdahalesiyle kontrol edilebilir:
- Bağışıklığı güçlendirmek için besleyici gıdalar tüketmek ve egzersiz yapmak
- Viral maruziyeti sınırlamak için gerekli önlemlerin alınması
- Sigara içmekten kaçınma
- Yeterli D vitamini seviyesi için güneşe güvenli bir şekilde maruz kalma gibi basit önlemlerle kontrol edilebilir.
MS hastalığı için spesifik bir test olmadığı için bu semptomlar ön tanılayıcı olarak değerlendirilebilir. MS hastalığını teşhis etmek için kullanılan tetkikler şöyle sıralanır:
- MRI: MRI filmleri beyin ve omurilik hakkında detaylı bilgi verir ve MS hastalığı teşhisi için son derece önemlidir. MS hastalığı lezyonları bu filmlerde soluk alanlar olarak görülebilmektedir.
- Beyin omurilik sıvısının incelenmesi: Bu sıvıda, bağışıklık sisteminin aktivitesini gösteren ligklnal bandlar, miyelin proteini saptanabilir.
- Uyarılmış yanıtlar: Bu testler, sinirlerin ileti hızlarını ölçme teknikleridir. Miyelin kılıfı hasarlanmış sinirler, iletileri daha yavaş iletirler.
- 3 ana tipi vardır:
- Görsel uyarılmış yanıtlar: Görme ile ilgili sinirleri inceler.
- İşitsel uyarılmış yanıtlar: İşitme ile ilgili sinirleri inceler.
- Somatosensoriyel uyarılmış yanıtlar: Kol ve bacaklardaki duyusal sinirleri inceler.
Aile sağlığı merkezine yorgunluk, halsizlik, ellerde uyuşma, hafıza kaybı ve görmede bulanıklık şikayetiyle başvuran hastaların değerlendirilmesi yapılırken özellikle MS gibi nörolojik hastalıklar da düşünülmelidir ve ayrıntılı fizik muayene yaparken nörolojik muayene de yapılarak ayırıcı tanıda M S hastalığı olasılığı da mutlaka akılda tutulmalıdır.
Uzm. Dr. Selda HANDAN KARAHAN
İSTAHED Bilim Komisyonu Üyesi
Kaynaklar
1-ttps://noroloji.org.tr/haber/1832/30-mayis-dunya-multipl-skleroz-ms-farkindalik-gunu#:~:text=Uluslararası%20Multipl%20Skleroz%20(MS)%20Federasyonu,Dünya%20MS%20Günü%20olarak%20kutlanmaktadır.
2-https://worldmsday.org/
3-https://www.pacehospital.com/world-multiple-sclerosis-day
4-https://www.nationalmssociety.org/how-you-can-help/get-involved/raise-awareness
5-https://www.msif.org/
6-https://www.turkiyemsdernegi.org/cool_timeline/5-mayis-geleneksel-multipl-skleroz-gunu/
7- https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/ms-multiple-skleroz-hastaligi-nedir
GÜÇLÜ İSTAHED, GÜÇLÜ AİLE HEKİMLİĞİ!
